لێکۆلینەوەو چۆنێتی ڕوبەڕوبونەوەی
لێکۆلینەوەو چۆنێتی ڕوبەڕوبونەوەی
(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ خُذُواْ حِذْرَكُمْ فَانفِرُواْ ثُبَاتٍ أَوِانفِرُواْ جَمِيعاً) النساء/71
ئامادەکردنی: پ . گ
پێشدەست
برا هاوڕێگەو هاوبیرم
بزانە كە ئەم ئوسلوب‌و شێوازە ئەمنیانە پێویستی بەئاستێكی بەرز‌و بەرچاو لەهۆشیاری شەرعی‌و پەروەردەی ئیمانی‌و رۆشنبیری كەونی هەیە، وە ئەوەش بزانە كە هەرگیز بە ساویلكەیی‌و بێ ئاگایی‌و سادەیی‌و پاڵدانەوە ناتوانرێت سەروەری‌و شاكاری ئیسلامی بنیاد بنرێت‌و سەربەرزی‌و كەرامەتی زەوتكرا‌و بگێڕدرێتەوە بۆ موسوڵمانان بێگومان هەستكردن بەبنەماكانی زامنكردنی كاری ئیسلامی‌و هۆشیاری ورد لەمەڕ داخوازییەكانی، وە شارەزایی لەو بنەمایانەی كە چاودێری بەردەوام‌و، خوێندنەوەی دروستی دەبێت بۆ سروشتی مەنهەج‌و سروشتی قۆناغ‌و، سروشتی رەوش‌و كەش‌و هەوای ناوچەكە‌و، سروشتی دوژمنەكان، كارەكە دەخاتە بازنەی چاوكراوەیی‌و هۆشیاری‌و پارێزكاریەوە بە شێوەیەكی گشتی دەتوانین بڵێین: (نهێنی لە جم‌وجوڵدا - پاراستنی ئەمانەتی كۆبونەوەكان - پەنهانكاری - پاشەكشەكردن لەشەڕە لاوەكییەكان - وازهێنان لە خەمساردی لەمەڕ زانیارییەكان‌و خۆپێوەهەڵكێشان‌و بەخشینەوەیان - خۆسازاندن بە شێوەیەكی گونجاو لەگەڵ داخوازییە هەنوكەییەكانی واقیعدا) لە ئەلف‌و بێی بنەما ئەمنیەكانن.
دۆزینەوەی هاوسەنگییەكی ورد لەنێوانی گرتنەبەری ڕێوشوێنە ئەمنیەكان‌و بەردەوامی لەكاركردندا زامنی گەیشتنمانە بەئامانجەكان - بەویستی خوا - ئەویش بەچۆڵنەكردنی سەنگەری جوهدوو جیهادوو كاركردن، وە پەنا نەبردنەبەر خۆدزینەوە‌و وازهێنان‌و دانیشتن هەرچەندە قۆناغەكان سەختتروو قوربانییەكان گرانبەهاتربن. وە هەڵوێستی دروست‌و ڕەوا بەو شێوە دەبێت كەكاركردنمان لەگەڵ داخوازییە هەنوكەییەكانی واقیعدا بسازێنین، سازاندنێك كە ماناكانی نەبەردی‌و خۆڕاگری‌و پێچەسپاوی لەخۆبگرێت‌و لەهەمانكاتدا ئاوێتە بوبێت لەگەڵ هەستەكانی هۆشیاری‌و ژیری‌و چاوكراوەیدا.
لێكۆڵینەوە
پێناسەی لێكۆڵینەوە:
لێكۆڵینەوە: بریتیە لەگرتنە بەری سەرجەم ڕێگەكان‌و، بەكارهینانی گشت هۆكارەكان، بەمەبەستی وەرگرتنی زانیاری لەكەسی بەندكراو، بەشیێوەكانی:( ڕاكێشان (استدراج)، هەژاندن‌و دەمارگرتن (استفزاز)، توڕەكردن (ابتزاز)، گوشار‌و تۆقاندن، فریودان، ئارەزوو خستنەبەر (الترغیب)و زۆرڵێكردن (الإكراە)...). شایانی باسە لێكۆڵینەوە بە یەكێك لەڕێگەكانی كۆكردنەوەی زانیاری دادەنرێت.
بەشی یەكەم
هۆكانی لێكۆڵینەوە (أسباب التحقیق).
یەكەم: (بونی گومان لە بەندكراو) بە هۆی یەكێك لەم حاڵەتانەی خوارەوە:
• بوونی پەیوەندی گوماناوی لەگەڵ كەسانیك كە پێش خۆی گیرابن یان لەڕوی ئەمنیەوە سوتابن.
• هاتوچۆكردنی، یان بونی لە ناوچە سوتاوەكان یان گوماناویەكان كە لەژێر چاودێری دەزگا ئەمنیەكاندابن وەك: (شوێنی تەقینەوەكان، مزگەوت ، ناوچەی موجاهیدان ،...هتد).
• ڕواڵەت‌و شێوازی سەرنج ڕاكێش‌و نامۆ بە نەریتی ناوچەكە.
• زۆر بڵێی‌و ئارەزوی خۆدەرخستن.
• هاندان بەشێوەیەكی ئاشكرا بۆ ڕوبەڕوو بوونەوەی دوژمنان‌و هاوكاری بەرهەڵستكارانیان.
دووەم، (بونی بەڵََگەی حاشا هەڵنەگر) بە هۆی یەكێك لەم حاڵانەی خوارەوە:
- دەستگیركردنی لەكاتی جێبەجێكردنی كارو چالاكی، یان بونی شوێنەوارەكانی بەسەریەوە.
- دەستبەسەراگرتنی هەندێ بەڵگەنامە لەشوێنی ڕوداوێك كە ببێتە هۆی ناسینەوەی.
- دەسكەوتنی هەندێ بەڵگەنامە بە كەسی گیراو، یان لەماڵی یان لە سەیارەكەیدا یان....هتد
- دانپیانانەكان (اعترافات) لە لایەن هاوكارانی، یان هاوپەیمانانی، یان هەواڵ لێدانی لەلایەن سیخور‌و مونافیقانەوە.
- پێوەگیرانی بەڵگەنامەی ساختەكراو.
- خەم ساردی لەپاراستنی نهینیەكان‌و دركاندنیان.
- بوونی شایەتی لەسەری لەدەرەوەی كارەكەی خۆی.
- بونی كەلێن‌و دزەكردنی بەرامبەر بۆناوڕیزەكان (الإختراق)، یان كەسانی بەكرێگیراو لەریكخراوەكەدا.
- بونی چاودێری یان سیخوڕی بەسەریەوە لەرێگەی هۆكارە فەنییەكانی وەك (تەلەفۆن، مۆبایل، ئامیرەكانی سیخوری).
بەشی دووەم:
قۆناغەكانی لێكۆڵینەوە
قۆناغی یەكەم، قۆناغی ئاشنابون‌و خوێندنەوەی دەرونی‌و هەستی دڵی بەندكراوز:
لەم قۆناغەدا لێكۆڵەر (المحقق) بۆ ناسین‌و شارەزابوون لەحاڵی دەروونی بەندكراو‌و، بۆ ئاشنابون بەخاڵە بەهێزو لاوازەكانی، وەزانینی ئەوشتەی بەندكراو دەترسێنێت‌و، ئەوەشی نایترسێنێ، وە چ شتانێك لە ئوسلوبە دەرونی‌و جەستەییەكان كاریگەیان لەسەری هەیە، وە ئاگاداربوون لە خاڵە لاوازەكانی جەستەی بەندكراو وەك: (نەخۆشییە هەمیشەییەكان‌و، شوێنی نەشتەرگەری و، شكاوی‌و...).
ئامانج لەم قۆناغە: لەم قۆناغەدا چەند ئامانجێكی دیاریكروا هەیە لەوانە:
- كامڵ بونی زانیاری لەبارەی كەسێتی بەندكراو.
- ئاشنا بوون لەباری دەرونی بەندكراو(لێدانی ترپەی دڵی) كەلێنەكانی.
- رێخۆشكردن بۆ قۆناغەكانی دواتر.
- ئاشنا بوون بە ئوسلوب‌و شێوازی كاریگەر لەسەر بەندكراو، دانانی پلانی شیاو بۆ لیكۆڵینەوە لەگەڵی.
قۆناغی دووەم، قۆناغی زیادكردنی پلەی فشار (الچغگ التصاعدی):
دەكرێت ئەم قۆناغە بەقۆناغی ڕوبەڕوو بوونەوە ناو ببرێت، لەكاتیكدا لێكۆڵەر دەستدەكات بە بەكارهینانی هێز‌و گوشار لەسەر بەندكراو بە مەبەستی دانپیانان (اعتراف) بە یەكێك لەم دوو رێگەیە:
- خستنە ڕوی بەڵگەكان بەشێوەی راستەوخۆ لەسەرخۆی.
وەك ئەوەی بە ناوی خوازراو - نهێنی - ت ناوت بێنێ بۆ ئەوەی بتخاتە حاڵەتی سەرسامبونەوە، یان باسكردنی چەند كاریكی نهێنی كە پێی هەستابیت، یان ناوهێنای رەمز یان ناوی شانەو پۆلەكەت .. لەگەڵ تێبینیكردنی ئەو گۆڕانكاریانەی لەسەر رومەت‌و دەم‌و چاوت دەردەكەویت، وە هەوڵدەدات بە هێمنانە قایلتبكات كە لیكۆڵینەوە لەم قۆناغەدا كۆتایی پێ هاتووە‌و، هەموو شت گەیوەتە بنبەست بەرلە دەسكردن بەلێكۆڵینەوەی كرداری، بۆیە باشوایە خۆت نەخەیتە سەنگەری جەنگێكی دۆڕاوەوە، گەرنا تۆ كەسێكی نەفام‌و ساویلكەیت‌و بەرژەوەندی خۆت نازانیت.
- ڕوبەڕوبونەوەت بەو بارە (واقیعە) سەخت‌و دژاوەرەی تێیدا دەژی.
كەسی لێكۆڵەر پلەپلە دەستدەكات بەقورسكردن‌و، چڕكردنەوەی ئەشكەنجەدان لەسەرت، بە شێوەی هەڵكشان (تصاعدی) بۆ ئەوەی توشی داروخانی دەرونیت بكات‌و، كۆتای بەصەبر‌و ئارامگریت بێنێ، وە تێتبگەیەنێ كە ئەمە هێشا سەرەتایە‌و بەدڵنیایی لێكۆڵەرتوانای زیادكردن‌و، بەردەوامی لەم جۆرە ئەشكەنجەی هەیە‌و، تۆش لەبەرامبەردا توانای هەڵگرتنی ئەم بارە قورسەت نییە، وەئەمە جەنگێكی دریژخایەنە‌و سنوری كۆتای نایەت‌و، گەر ئەمرۆش توانای خۆراگرتنت هەبێ سبەی بەرگەی لەوەزیاتر ناگری.
قۆناغی سێیەم، قۆناغی ئەوپەڕی فشارو بەكارهێنانی توندوو تیژی:
لەم قۆناغەدا لێكۆڵەر هەوڵدەدات بەندكراو لەوە دڵنیا بكاتەوە كە لەبەرامبەری ئەو ئازارو ئەشكەنجانەدا هیچ دەربازی ناكات تەنها دان پیانان نەبیت‌و بەس، وەئەم ئەشكەنجەدانەشی بەردەوام لە زیادبووندایە تا بەندكراو ئیعتراف دەكات.
قۆناغی چوارەم، قۆناغی پەنا بردنە بەر كات:
لەم قۆناغەدا بەندكراو فڕێدەدرێتە زیندانێكی تاكە كەسی (انفرادی)و (بە دەست‌و قاچ‌و چاوی بەستراوەوە، یان تورەكەیەكی لەسەر دەكرێ بۆ ماوەیەكی درێژخایەن لەسەر كورسییەك دادەنریت) وایتێدەگەیەنن كە ئەم حاڵە كۆتای نایەت‌و، تەنها دانپیانان نەبیت هیچ شتێكیی دیكە دەربازی ناكات، وە هەندێ جار پشوییەكی كورت لەئەشكەنجەدان دەدرێتە بەنكراو،ئەویش لە كاتیكدا كە لێكۆڵەر هەستی بەنەبەردی‌و ورەبەرزی بەندكرا‌وكرد لەبەرامبەر ئەشكەنجەدانی، بەجۆێك كە ئەشكەنجەدان هیچ كارێكی لێناكات، یان بەهۆی داڕمانی باری تەندروستی بەندكراوەوە.
قۆناغی پێنجەم: قۆناغی گەڕانەوە بۆ ئەشكەنجەو توندو تیژی:
ئەم قۆناغەش بریتیە لەگەڕانەوە بۆ گرتنەبەری ڕێگەی توندوتیژی بەرامبەر بەندكراو، ئەم كارەش بۆ ئەوەیە كە بەندكراو دڵنیابێت لەوەی كە لێكۆڵەر زۆر بەحەوسەڵە‌و نەفەس دریژەو لەسزادانی بەردەوام دەبێت تا دانبەتاوانەكەیدا دەنێت، وە لەبەرامبەردا بەندكراو ماوەیەكی درێژخایەنی لەپێشەو، فشارو ئەشكەنجەدانیش سنورێكی دیاریكراوی نییە، بۆیە هیچ هیوایەك بۆ ڕزگاربون نییە تەنها دانپیانان نەبێت، وەخۆڕاگرتن‌و دانبەخۆداگرتن هیچ سودیكی نابێت چونكە ئەم حاڵە سنوریكی دیاریكراو بۆ كۆتای هاتنی نییە.
قۆناغی شەشەم، قۆناغی كۆتای
لەم قۆناغەدا دوا ووتەی بەندكراو بەرزدەكرێتەوە بۆ بەردەم دادوەر ئەویش بڕیاری كۆتایی بە بەندكردن یان ئازاد كردنی لەسەر دەدات، وەزۆرجاریش لەپاش بڕیاری دادگا یان ئازادكردن كەسەكە بۆ ماوەیەكی دیاریكراو دەخریتە ژیرچاودێریكردنەوە.
بەشی سێیەم
شێوازەكانی لێكۆڵینەوە
مەبەست لە شێوازەكانی لێكۆڵینەوە ئەو ڕێگەو شێوازانەیە كە لێكۆڵەر بەمەبەستی دانپیانان‌و، وەرگرتنی زانیاری بەكاریان دێنێت. جێگەی ئاماژەیە كە لێكۆڵەر لەماوەی لێكۆڵینەوەدا پەنادەباتەبەر هەمووشێوەكانی لێكۆڵینەوە، بەڵام زیاتر گرنگی دەدات بەو شێوازەیان كەگاریگەری زیاتری لەسەر بەنكراو دەبێت.
شێوازی یەكەم:
شێوازە دەرونیەكان
ئەمیش چەند شێوەی هەیە:
شیوەی یەكەم: قایلكردن بە دانپیانان (الاقناع بالإعتراف):
لێكۆڵەر بۆ قایلكردنی بەندكراو بە دانپیانان پشت بە یەكێك لەم شێوازانەی خوارەوە دەبەستێت:-
- شێوازی پەنابردنە بەر عەقل‌و ژیری: بە جۆریك لێكۆلەر هەوڵدەدات بەندكراو بەوە قایلبكات كە هەموو شت لە بارەیەوە دەزانێت‌و، ئەو زۆر دڵنیایە لەو زانیاریانەی لەبەردەستیدایە، وەتەنها ئەو زانیاریانەشە بۆتە هۆكاری دەستگیركردن‌و لیكۆڵینەوە لە گەڵی‌و، پاشان ئەشكەنجەدانی، گەرنا لەنیوانی ئەو لێكۆلەردا هیچ جۆرە پەیوەندییەكی نەدۆستایەتی وەنەدووژمانیەتی نییە‌و، بەڵكە هەر نایشیناسیت.
وەنمونەی ئەم پرسیارانە ئاراستەی بەند كراو دەكات: ئایا پیشتر تۆم ناسیوە؟ هیچ شتیك هەیە لە نیوانماندا؟ بۆچی براكەتم نەگرتووە؟ یان دراوسێكەت؟ یان هاوڕێكەت؟ وە دەستدەكات بەهەوڵی قایلكردنی بەندكراو بە شێوەیەك كە كارەكە كۆتایی پێهاتووە‌و هەمووشت یەكلابۆتەوە، تۆش ئەمرۆبیت یان سبەی دان بەهەموو ئەمانەدا دەنێیت‌و، تەنها خۆت‌و كەس‌و كارت تووشی دەردە سەری دەكەیت، وەبێگومان لێكۆلەر هیچ زیانێك ناكات، وە گرنگ نییە بەلایەوە ئێستە دانبەتاوانەكەدا دەنێیت یان پاش ساڵیكی تر، وەدەزگاكانی هەواڵگری گەر هێندە دڵنیا نەبوایە كە بەندكراو تاونبارە ئەو هەمو تواناو كۆششیان لەو پێناوەدا نەدەخستە گەڕ‌و كەسی لێكۆڵەر‌و دەستەی لێكۆڵینەوەی بەو كارەوە سەرقاڵنەدەكرد‌وو، وەبەتەنها لەنێو ئەو خەڵكەدا ئەوی دەستگیرنەدەكرد..!! وە هەروەها وەدەستدەكات بەگێڕانەوەی چەند ڕوداوێك كە لەماناو ناوەڕۆكدا ئەوە دەردەخەن كە ئیعتراف نەكردن لەسەرەتاوە هیچ مانایەكی نییە جگەلەوەی خۆت ئەشكەنجەی خۆت دەدەی‌و، هەموو هەوڵەكان بۆ خۆدزینەوە لە دانپیانان هیچ جیاوازیەكی نییە لەگەڵ بەرگرتنی خۆر بە بێژەنگ.
- شێوازی دۆستایەتی‌و هاوەڕیایەتی: بە جۆریك لێكۆڵەر بە ئسلوبی لەسەرخۆی‌و هێمنانە وەك هاوڕێو دۆستێكی بەندكراو خۆی دەخاتەڕوو، سۆزو بەزەیی خۆی بۆ دەردەبرێ، لەسەرەتادا دەستدەكات بەپیاهەڵدان‌و بە باسكردنی چاكەكانی، وەباس لە خۆڕاگری‌و ئارامگری دەكات، وەباسی خراپەی ئەو لێكۆڵەرانە دەكات كە هەستاون بەئەشكەنجەدانی، وە دەرمان‌و خواردنی بۆ دابیندەكات‌و، كار ئاسانی بۆ دەكات، لە پاشان ئەمە ژەهری بۆ لەهەنگوین دەكات، بەجۆریك دەستدەكات بەئامۆژگاریكردنی كە بەزەیی بەخۆدا بێتەوەو رەحمێك بە دایك‌و كەس‌و خیزانەكەی بكات، وە تێیدەگەیەنێت كە ئەو مافی خۆیەتی بەرهەڵستكاری داگیركەران بكات‌و، خۆڕاگربێت‌و داكۆكی لە مافەكانی بكات، بەڵام هەموو كەس تواناو وزەیەكی دیاریكراوی هەیە .. وە بۆ زیاتر سەرنج ڕاكێشانی دەسدەكات بەهێنانەوەی بەڵگە شەرعییەكان لەمەڕ نادروستی خۆبەهیلاك بردن‌و هەڵنەگرتنی كۆڵێك كە لە توانادا نەبێت، وەهەوڵدەدات لەوە دڵنیای بكاتەوە كە لێكۆڵەران زانیاری تەواویان لەباری ئەوەوە لەلایە گەرنا ڕوبەڕوی ئەشكەنجەی لەو جۆرە نەدەبوویەوە، پاشان پەیمانی پێدەدات‌و سوێندی گەورەی بۆ دەخوات كە لەكاتێكدا ئەگەر ئیعتیراف بكات هاوكاری بكات لە سوككردنی حوكمەكەی ، هەرچەندە ئەو نایەوێت ئیعتیراف بكا، بەڵام بەهۆی دڵپێسوتان‌و بەزەیی پێدا هاتنەوەی كە لەئەجامی ئەو ئەشكەنجەی ڕوبەڕوی دەبێتەوە ئەم ئامۆژكاریانەی دەكان، چونكە دەزانێت ئەو ئەشكەنجەو ئازارەی ڕوبەڕوی دەبێتەوە زۆر لەوەی پێشتر قورسترەو ئەویش بەرگەی ناگرێت، وە ڕێنمونی دەكات كەدان بەهەندێ شتی لاوەكی‌و ئاسایدا بنێت نەك هەمو شتەكان ئەمەش تەنها لەپێناوی سوككردنی ئەشكەنجەكەی.
- شێوازی سادەكردنەوە: ئەمەش شێوەیەكە لە شێوەكانی قایلكردن بەفریودان، كە پشتدەبەستێت بەسادەكردنەوەی بابەتی دانپیانان ئەویش بەچەند ڕێگەیەك لەوانە:
- دڵنیابە لەوەی زۆربەی ئەوانەی لێكۆڵینەوەیان لەگەڵ كراوە ئیعتیرافیان كردووە تەنانەت سەركردەكانیش، خەڵكانێك كە بە جەستە زۆر لەو هەڵكەوتوتر‌و بەهێزتر بون، وە علم‌و ئاستی زانیارییان لەو زیاتر بوە، وە ئەزمونیان لە لێكۆڵینەوەدا زۆر لەو زیاتربووە، وە زانیاری‌و نهێنی گەورەتر‌و مەترسیدارتریشیان لەلابووە، وە كێشەكەیان گەلێك لە كێشەكەی ئەو گەورەتر بووە، وە ئەو حوكمەی ئەوان بەسەریاندا دراوە چەند بەرابەری ئەو حوكمەیە كە چاوەڕێی ئەو دەكات.
- وانیشانیدەدات كە ئەو تۆمەتەی ڕوبەڕوی كراوەتەوە ئاسانە، وە حوكمەكەی زۆر ئاسانە‌و لەماوەی لێكۆڵینەوەكەی تێناپەڕێت، پێدەچێت هەر چەند مانگێك زیادبكات‌و بە زوویی ڕزگاری دەبێت.
- بێگومان زیندان باشترە لەوەی ئینسان توشی نوقسانی یان كەمئەندامی بێت.
- دانپیانان مانای خیانەت نییە، وەئەو بەویستی خۆی ئیعتراف ناكات، بەڵام هەركەسەو تواناو وزەیەكی دیاری كراوی هەیە.
ئیدی هەندێ جار لێكۆڵەر خۆی ئەم ئسلوبانە بەكاردەهێنێت، یان سود لە كەسانی بەكرێگیراو وەردەگرێت تا لەبەردەم كەسی بەندكراودا باس لەم شتانە بكەن.
- شێوازی قورسكردن: ئەم شێوازە پێچەوانەی شێوازی پێشترە بەڵام سەرەنجامەكەی بەهەمان ئەنجام دەگات، بۆ ئەم مەبەسستە پشت دەبەستێت بە گەورەكردن‌و قورسكردنی ئەو تۆمەتەی ئاراستەی بەندكراو كراوە، لەگەڵ زیادكردنی چەند تۆمەتێكی تریش تا ناچار بێت دان بەهەندێ یان بە بەشێك لەو تۆمەتانە بنێت، وەبۆ ئەوەی دواتر نكوڵی لەهەندێ لەو تۆمەتانە بكات كە بەهۆی گەورەییانەوە دەترسێت لێكۆڵینەوەی لە بارەیانەوە لەگەڵ بكرێت، وەكاتێك دان بەتۆمەتە سەرەكییەكەی خۆیدا دەنێت وادەزانێت دەسكەوتێكی گەورەی دەستخستوە كەخۆی لەو تۆمەتە زیادكراوانەی تر كە خراونەتەسەرشانی دورخستۆتەوە.
- بۆنمونە: تۆمەتی پلاندانانی بۆ جێبەجێكردنی چالاكییەكی جیهادی ئاڕاستەدەكات كە لە بنچینەدا تۆمەتەكەی پێدانی سەیارە بووە بەیەكێك لە جێبەجێكارانی كارەكە، یان داڵدەدانی جێبەجێكاران، وەلەوانەیە وا ت تێبگەیەنێت كە مەلەفی تەواوی لەبارەی تۆوە لەبەردەستایە‌و بۆ ئەومەبەستە چەند كاغەزو فایلێك لەبەردەمی خۆای دادەنێت كە گوایە چەندین تۆمەت‌و شایەتیدان‌و ئیعترافاتی تێدایە.
شێوازی دووەم:
شێوازی فریودان‌و خەڵەتاندن
بریتیە لە شێوەیەك لەو شێوازە نەگریسانەی كە بەپلەی یەكەم پشت دەبەستێت بە درۆ‌و فێڵكردن و فریودانی بەندكراو، وەلە دیارترین شێوازەكانی فریودان:
1. شێوازی هەڕەشەكردن (تهدید):
ئەم شێوازەش لەپاش خوێندنەوەیەكی تەواو بۆ باری دەرونی بەندكراو، شارەزابون لەخاڵە لاوازەكانی دەگیرێتەبەر، بە جۆرێك بە شتانێك هەڕەشە لەبەندكراو دەكرێت كە دەبێتە مایەی دروستكردنی گوشارێكی بەهێز لەسەر دەرونی، بێگومان ئەم حاڵەتەش ڕێژەییە‌و لەكەسێكەوە بۆ كەسێكی دیكە دەگۆڕێت، كەسی وا هەیە خاڵی لاواز تێیدا (كات و ماوەی بەندكردنە) بۆیە دوژمن هەڕەشەی لە درێژكردنەوەی ماوەكەی دەكات، كەسانی واش هەیە خاڵی لاوازیان ئەشكەنجەی جەستەیی، یان شێواندنی جەستەی، یان مەسەلەی ناموس‌و شەرەفە، بۆیە هەركات لێكۆڵەر خاڵی لاوازی بەندكراوی زانی ئیدی لەو ڕێگەیەوە بەندكراو دەهەژێنێت‌و دەماری دەگرێت.
2. شێوازی فریودان:
لێكۆڵەر پەنادەباتەبەر فریودانی بەندكراو بەوەی كە یەكێك لەگیراوەكان ئیعترافی لەسەركردووە، بۆ جێبەجێكردنی ئەم شێوازەش چەند ڕێگایەك دەگیرێتەبەر لەوانە:
- شێوازی دۆبلاژكردن و تێكەڵكردن (الدبلجە).
بە جۆرێك یەكێك لە بەندكراوان ئامادە دەكەن، ولێكۆڵەر دەستدەكات بە پرسیارلێكردنی لەبارەی شتانێكەوە كە وەڵامەكەی بەڵی بێت، پاشان ئەم دەنگەی تۆمار دەكات‌و، دواتر لەبارەی جموجوڵی بەندكراوێكی ترەوە پرسیاری لێدەكات، شێوازی پرسیارەكەشی بەم جۆرە دەبێت: فڵان كەس ئەوكارەی كردووە؟ دواتر وەڵامە تۆماركراوەكانی بە (بەڵێ) لەگەڵ ڕێكدەخات‌و، هەتا بەم شێوەیەی لێدێت (ئایا فڵان كەس ئەو كارەی كردوە؟وەڵامی تۆماركراو بەڵێ، تۆی لەگەڵ بوو؟ بەڵێ، خۆت بینیت؟ بەڵێ) هەر بەم شێوەیە كارەكانی دۆبلاژدەكات تا بەوە قایلیبكات كە هاوەڵەكەی ئیعتیرافی لەسەر كردووە، ئەمە لەكاتێكدا گەر بەندكراوكان لە یەك ناوچە یان یەك دەستە‌وكۆمەڵ بن.
- شێوازی سیناریۆسازی بۆ دروستكردنی دانپیانانی (وەهمی):
ئەم كارەش بەهاوبەشی لەگەڵ دەستەی لێكۆڵەران‌و بەكرێگیراوان‌و پاسەوانان ئەنجام دەدرێت، ئامانجیش لە ڕێكخستنی ئەم سناریۆیە قایلكردنی بەندكراوە بەوەی كە هاوەڵە بەندكراوەكەی بەهەمان تۆمەتی ئەو ئیعترافی لەسەر كردووە، وەوا تێدەگەیەنرێت كە هاوەڵەكەی گوێزراوەتەوە بۆ زیندانێكی كە، ئەمەش لە ڕێگەی بەكرێگیراوەكانەوە ئەوانەی خواردن دابەشدەكەن یان لەڕێگەی لێكۆڵەر خۆیەوە یان بەندكراوانی زیندانەكە، كە بەشێوەیەكی نهێنی پێیدەگەیەنێ كە هاوەڵەكەی گوێزراوەتەوە بۆ جێیەكی تر (بێ ئەوەی كەسی بەندكراو بزانێت دزەكردنی ئەم زانیارییە‌و گەیشتنی بەم بەمەبەست ڕێكخراوە)، دواتر لە پاش چەند ڕۆژێك لەڕێگەی بەكرێگیراوێكەوە لەسەر شێوەی بەندكراو هەڵدەستن بەگەیاندنی هەواڵێك بە بەندكراوەكە، بەجۆرێك بەكرێگیراوەكە لە پاش خۆپێناسادن دەڵێت بە بەندكراوەكە: ئای ئەوە تۆ فڵان كەسی؟.. فڵان كەسم بینی (مەبەستی هاوەڵەكەیەتی) زۆر سەلامی لێدەكردی وەلەڕوی دەرونییەوە زۆر ماندوبوو چونكە بەستەزمانە كەوتبووە داوی خەڵكانێكی ناپاك وە زۆر پەشیمانی دەردەبڕی چونكە ئیعتیرافی لەسەر هەمووشت كردبوو بەڕاستی لە ڕێگەی خەڵكانی ناپاكەوە هەڵخەڵەتێنرابوو، ئەو ئێستە تەواو داڕوخاوە‌و لە حاڵەتێكی دەرونی شكستخواردوودایە، بەردەوام دەیوت فڵان كەس گەردم ئازادكە (یانی بەندكراوەكە) چونكە هەموو ئیعترافێكی لەسەر كردبوویت... لەپاشان لێكۆڵەرەكان بەندكراوەكە دێنن‌و پێی دەڵێن هەمووشت كۆتای پێهاتووە‌و، هاوەڵەكەت كەوتۆتە داوی مەدسوسین‌و ئەو ئێستە دانپیانانەكەی دەنوسێتەوە، دواتر بەچاوی خۆت دەیبینیت، بەڵام هیچ قسەناكەیت، دەیهێنن كەسەیری هاوەڵەكەی بكات كەدانیشتووە‌و خەریكی نوسینە‌و، كوپێ قاوە یان چای لەبەردەمیدایە... (هەڵبەتە ئەو شتانێكی ئاسایی دەنوسێت كە داوایان لێكردووە بینوسێت)، پاشان چاوی بەنكراوەكە دەبەسترێتەوە لە شوێنێكدا دایدەنیشێنن، پاشان لیكۆڵەر هەڵدەستێت بە بەستنی چاوی هاوەڵەكەی لە نزیك بەنكراوەكە دایدەنێت‌و، هەڵدەستێت بە پرسیاركردن لەو هاوەڵەی كە لە پێشچاوی هاوەڵە بەندكراوەكەی تری شتی دەنوسی (بێ ئەوەی هەستبكات لە هاوەڵە بەندكراوەكەی لەو جێگەیە) هەموشتەكانت نوسی؟ ئەویش دەڵێ: بەڵــێ؛ پرساردەكات هیچ شتێك ماوە نەتنوسیبێ؟ دەڵێت: نـەخێـــــر، دیسانەوە لێكۆڵەر پرسیاری لێدەكات ئەی لەبارەی فڵان كەس (بندكراوەكە) هەموشتت لەبارەی ئەویشەوە نوسی؟ دەڵێت: بەڵـــێ، پاشان پێی دەڵێ بڕۆ پشوی خۆت وەرگرە، وە لەڕاستیدا ئەوكەسە هیچ شتێكی نەنوسی وە ئیعترافی نەكرد تەنها شتانێكی ئاسایی نەبێت وەئەو بەسەرهاتی ژیانی خۆیی بۆ نوسیون، وەئەوەی كەدەیزانی لەبارەی بەندكراوەوە لە زانیاری گشتی ئاسایی...، بەڵام بەم ڕێگە گومان دەخەنە دڵی بەندكراوكەوە، بەوەی كە هاوەڵكەی بەڕاستی داڕوخاوە، لەپاش ئەمە بەندكراوەكەی تر دەبەنە ژوری لێكۆڵینەوە وەك بڵێی بێگومانبون لە ئیعتیرافكردنی كاغەزو قەڵمی دەدەنێ‌‌و قاوەیەك یان چایەكیشی بۆ دێنن‌و، داوای لێدەكەن بە كە وردی‌و لەسەخۆی هەموشت بنوسێت تا ئەویش بحەوێتەوە وك چۆن هاوەڵەكەی حەوایەوە، لەكاتێكدا گەر ئیعترافی نەكرد ئەشكەنجەدانی زیاتردەكەن، تا وایتێبگەیەنن كە ئێستە ئەوان بەڕاستی لێی دڵنیابوون‌و چیتر نكوڵیكردن هیچ سودێی بۆێ نابێت.
- شێوازی بەكارهێنانی زانیاری گشتی لەبارەی موجاهیدان:
ئەمەش لەڕێگەی ئاماژەكردن بەهەندێ لەزانیارییە گشتیەكان كەلەلای كەسی لێكۆڵەرپێشتر بوونی هەیە، ئیدی ئەو زانیاریانە لەڕێگەی ئیعترافاتی كەسانی ترەوە بێت، یان ڕاپۆرتی سیخوڕ‌و بەكرێگیراوان، یان خەمڵاندن، یان لەئەنجامی ئاشكرایی ئوسلوب‌و شێوازی كاری ڕێكخراوەكەوە بێت لەشێوەی مەشق‌و ڕاهێنان‌و سەربازگیری‌و....هتد، هەرچەند ئەو زانیاریانە گشتی بن‌و لە چوارچێوەیەكی دیاریكراو تێنەپەڕن‌و شتانێكی ئاسایی بن بەڵام لەهەمان كاتدا كاریگەری لەسەر دەرونی بەندكراو دەبێت، تا وایلێدەكا گومانی لادروستبكات، وەهەندێ جار یخاتە حاڵەتی دڵنییاییەوە لەوەی كەلێكۆڵەر هەموو شت لە بارەیەوە دەزانێت، وەك ئەوەی لێی دەپرسێت (كەی پەیمانت بەو كۆمەڵە داوە؟ یان لێپرسراوی شانەكەت كێیە؟ یان ڕوپۆشی سەفەركردنت بۆ فڵان شوێن چی بوو؟...) هەرچەندە ئەمانە شتانێكی ئاساین، بەڵام كاریگەری لەسەر كەسانێكی بێ ئەزمون دەبێت، یان بەڕاشكاوی بڵێن ئەوانەی كە بۆ پاساوێك یان نیوە پاساوێك دەگەڕێن بۆ ئیعترافكردن، بە بەهانەی ئەوەی كە دەزگای هەواڵگری هەموو زانیاریەكانی لەبەردەستایە.
- شێوازی سازان‌و مامەڵەكردن لەگەڵ بەندكراو:
بەجۆرێك بەندكراو قایلدەكرێت بەدانپیانان بۆ لێكۆڵەر، ئەویش لەبەرامبەر ئەوەدا كەلێكۆڵەر بێتەناو كارەكەیەوە‌و هەوڵبدات بۆ سوككردنی حوكمەكە لەسەری،وە هاوكاری بكات لەداڕشتنی ئیعترافەكەیدا، بەوەی كە تۆمەتەكانی هەموی ئاسانە كە گوایە بەهۆی فشارو زۆرلێكردنەوە بووە لەلایەن كەسانی ترەوە، وەبەدڵنیایی بەڵێن دەدات كە نەگەڕێتەوە سەركاری لەو شێوە، وەلەوەی كردویەتی پەشیمانە.
وەلێرەدا لێكۆڵەر هەوڵدەدات بەندكراو بەوە قایلبكات كە لێكۆڵەر بەلایەوە گرنگ نییە كە بەنكراو بۆ ماوەیەكی زۆر یان كەم لە زینداندا دەمێنێتەوە ، وە كاری ئەو تەنها وەرگرتنی ئیعترافە بۆیە هەموو هەوڵی دەخاتەگەڕ لە پێناو كەم كردنەوەی وادەی حوكمەكەی، وەبەوە قایلی دەكات كە ڕاپۆرتی لێكۆڵەر كاریگەریەكی بەرچاوی هەیە لە حوكمی دادوەر، وەدەزگاكانی هەواڵگری (مخابرات) دەتوانن ئەوەی دەیانەوێت بۆ ماوەیەكی زۆر‌و بێ هیچ تۆمەتێكیش بیخزێننە زیندانەوە ، وە دەتوانن ئەوەی بیانەوێ لەزیندانی دەربهێنن تەنانەت ئەگەر خاوەنی تۆمەتی گەورەش بێت، وەلەوانەیە پێی بڵێ كەبەم نزیكانە بە هۆی دانوستانەكانەوە یان لێبوردنەوە ژمارەیەك زیندانی ئازاد دەكرێت ئەگەر بێتوو ئیعتیراف بكەیت ناوی تۆش لەگەڵیان هاوپێچ دەكەین.
شێوازی سێیەم:
دروستكردنی گومان (التشكیك)
ئامانج لەم شێوازەش دوودڵكردنی بەندكراوە لەمەڕ چەند شتێك لەوانە:-
- دوودڵكردنی لە خودی خۆی‌و توانای خۆڕاگری:-
بە شێوەیەك بەندكراو واتێدەگەیەنێ كەئیعترافكردن شتێكی بڕاوە‌و حەتمییەو، لێكۆڵەر هیچ پەلەی لەكارەكەی نییە، بۆیە هەڵدەستێت بەگاڵتەپێكردن‌و بەكەم سەیركردنی بەندكراو، بەوەی كە سادەو ساویلكەیە لەبیركردنەوەیداو دەیەوێت بەلەپی دەستی بەرلە سوژن بگرێت‌و بەپانی پەیژەهەڵگرێ وەهەروەها لە نمونەی ئەم گاڵتە جاڕی و وشانەی بە لاقرتییەوە ئاراستە دەكات ، وە لەڕێگەی ترەوە هەوڵدەدات هەندێ وشەی بەگوێدا بدرێ وەك (بەڕاستی كەسێكی سادەو ساویلكەیە‌و بۆتە قوربانی كەسانێك كە بەهەندێ بیروباوەڕی پوچ وبەتاڵ هەڵیانخەڵەتاندوە، ئەوان ئێستە لە نێوماڵ‌و منداڵی خۆیاندا ڕادەبوێرن‌و ئەم بێچارەی بەستەزمانەش لەپێناوی ئەواندا ئەشكەنجە دەدرێت، بۆ ئەوەی دواتر پێی بوترێت كەسێكی نەبەردوو خۆڕاگرە).
وەنایەوێت ئیعتراف بكات بۆ ئەوەی پێی نەوترێ كەسێكی ترسنۆكە، وەئەمیش وەك كەسانی پێشخۆی كەلە لێكۆڵینەوەدا تاماوەیەك ئیعترافیان نەدەكرد بۆ ئەوەی بەهانەیەكیان هەبێت كەوەڵامی خەڵكی پێبدەنەوە ئەویش گوایە بەرگەی ئەشكەنجەیان نەگرتووە بویە ئیعتیرافیانكردووە.
وە ئامانج لەم ووتانەش چەند شتێكە لەوانە:
1. بەندكراو دەخاتە گومان لە نیازی كارەكەی (ئارام گری‌و خۆڕاگری) بەوەی (ئایا ئەم خۆڕاگریەییە لەبەرخوایە یان بۆ ئەوەیە پێی بوترێ فڵان كەس خۆراگڕو نەبەردبوو ئیعترافی نەكرد؟!).
2. بۆئەوەی بە جدی بیر لەوەبكاتەوە كە بەڵێ ڕاستە زۆرێك لەبەندكراوانی پێش ئەم ئیعترافیان كردوو، لەپاش چەندڕۆژێكیش لەزیندان ڕزگاریان بووە‌و ڕوبەڕوی لۆمەی خەڵكیش نەبونەتەوە، لێرەدا شەیتان ڕۆڵی خۆی دەبینێت‌و پێیدەڵێت: تۆ لەوان خۆڕاگرتربوی گەر ئیعتراف لەسەر هەندێ شتی ئاسایی بكەی ئەوكاتە هیچ كەسیش لۆمەت ناكات....
بۆیە گەر بە ئاگا نەبێت دەستدەكات بەبیركردنەوەلەوەی كە ئیعتراف بە بەشێكی كەم‌و تەنها لەسەر خۆی بكات ....، تا لەكۆتایدا بە ئیعترافی گشتی‌و لەسەر هەموو ئەوانەی دەیانناسێ‌‌و، دیان زانێ ، یان پێشبینی كردبێت كۆتای دێت، ئەمە ئەگەر بەیەكجاری خۆی نەدۆڕێنێ !!.
- دوودڵكردنی لەمەڕ هاوڕێیانی:
ئەمەش بەدووپات كردنەوەی هەندی دەستەواژە‌و هێنانەوەی پەند‌و قسەی باو بۆی وەك (كەسانێك دەیخۆن مریشكی برژاو، ئەوانی دی دەكەونە داو)، وە بەوە ڕوبەڕوی بەندكراو دەبنەوە كە تێوەگلاوە چۆن تێوەگلانێك، وەبۆتە قوربانی كەسانێكی هەلپەرست‌و ماڵ پەرست تا گەیاندیانە بەندینخانە، ئەوان ئیستە لە ماڵ و حاڵی خۆیانن‌و ئەویش لێرە ئەشكەنجە دەدرێت، وەهەوڵدەدەن لەوە دڵنیای بكەن كە ئەگەر بەر پرسەكەی لە جێی ئەو بوایە‌و ڕوبەڕوی ئەو ئەشكەنجانە بوایەتەوە بەدڵنیایی ئیعترافی دەكرد چ جای ئەوەی هەوڵی قایلكردنی بەن !!!.
وەهەوڵدەدەن كە قایلی بكەن كە ئەوانەی ئەو كاری لەگەڵ كردوون دزەیان كراوەتەوناو، وەئەویش كە ئێستە لە زیندانە لەسەر ئەو زانیاریانەیە كە لەڕێگەی ئەوانەوە دزەیانكردووە كە كاری لەگەڵ كردوون !!!.
- دوودڵكردن لەمەڕ بەرپرس‌وسەركردەكانی:
ئەمەش لەڕێگەی باسكردنی خۆشگوزەرانی‌و رابواردنی سەركردەكانی، بەجۆریك كەئەوان هیچ كۆششێكیان نەبووە هیچ قوربانیەكیان نەداوە‌و، ئەوان وەك مەلیكی شەتڕەنجن‌و ئەمیش وەك جوندی تەنها بۆ پاریزگاری لەمەلیك و قوربانیدان لە پێناویدا بەكاردەهێنراوە، وەهەوڵدەدەن بەدگومانی بكەن لە ناموس‌و و پاكێتی سەركردەكان، كە گوایە ئەمان ئاگاداری دزینی ماڵ‌و پارەی ئەوانن كە بۆ بەرژەوەندی تایبەت‌و گەیشتنە پلە‌و پۆست بەكاری دێنن، وەهەوڵ دەدەن هەندێ بیرۆكە لە مێشكدا بچێنن لەوانە: (تۆ بۆ خۆت بیر بكەرەوە، مەیەڵە كەسانی تر بیرت بۆ بكەنەوە) وەتۆ ئێستە لە ژێر ئەشكەنجەدای ئەگەری مردنت یان تێكچونت زۆرە‌و، منداڵەكانت سبەی هەتیو دەكەون، وەبەچاوی خۆت زۆرێك لەخێزان‌و منداڵی شەهیدان دەبینی كەچۆن ژیان بەسەردەبەن‌و دەست لەخەڵكی پان دەكەنەوە؟ لە هەمانكاتدا بەرپرسان هەرچی هەیە لە كۆشك‌و سەیارەو گەشت‌و گوزاردا سەرفی دەكەن !!!.
- دوو دڵكردنی لەمەڕ دین‌و بەها پیرۆزەكان‌و ڕەوایی ئەو كێشەیەیی كەئەو جیهادی لەپێناودا كردووە:
ئەمەش لەڕێگەی گفتوگۆی هێمنانەی لەگەڵ بەندكراو سەبارەت بەو بۆچون‌و بیردۆزانەی دوژمنانی ئیسلام بانگەشەی بۆ دەكەن بەتایبەت (جیهانگەرایی‌و عەلمانیەت‌و دیموكراتی‌و لیبراڵی بون...) ئەم ئوسلوبەش زیاتر لەگەڵ كەسانێك بەكاردەهێنن كەئاستی ڕۆشنبیریان لاوازبێ‌‌و، بەڵگەی بەهێزو دەمكوتكەریان لەسەر ڕەوایی كێشەكەیان پێنەبێ، وەتوانای موناقەشەكردن‌و ڕوبەڕوبونەوەیان نەبێت، مەبەستیان لەم كارەش چاندنی تۆوی گومان‌و دودڵییە لەمەنهەج و بیروباوەڕیاندا.
- دوودڵكردنی لەمەڕ سوود بەخشی كارو هەوڵەكان:
لەو ڕوانگەوە لێكۆڵەر دەستدەكات بەگفتوگۆ لەگەڵ بەندكراو، خۆزگە دەبێ بەردوو دەمانچەو كڵاشینكۆف‌و تەقاندنەوەی كەسێك یان سەیارەیەك چ سودێكی هەبێت لە بەرامبەر لەشكری بێ شومارو ئەو هەموو تەكنەلۆژیا‌و چەكە پێشكەوتو‌و ئامێرە نوێیانەدا، لەكاتێكدا لەشكر‌و هێزی وڵاتە عەرەبیەكان ناوێرن ڕوبەڕوی ببنەوە چونكە ئەوان ئەندازەو توانای بەرامبەرەكەیان دەزانن، ئیدی گروپ‌و ڕێكخراوێك بەتەنها‌و دابڕاو لە خەڵك‌و جیهان چۆن دەتوانێت ئەو جەنگە بەرپا بكات‌و ڕوبەڕوی ئەو هێزە زەبەلاحە جیهانیە بێتەوە، وەئەوەشی (موجاهیدان) پێی هەڵدەستن بێ سودەو تەنها كارێكی خۆكوژییەو لەپشتەوە خەڵكانێكی هەلپەرست‌و بەرژەوەندی خواز هانیاندەدەن‌و، ئەوانەشی هەڵدەستن بەئەنجامدانی كارەكان خەڵكانێكن بونەتە قوربانی سۆزو عاتیفەی هەڵچویان.
شێوازی چوارەم:
ملـپێكەچكردن‌و خۆ سەپیاندن
ئەوەش بەچاوشۆڕكردن‌و ملپێكەچكردنی بەندكراوە بۆ ویستی لێكۆڵەر، لەپاش قایلكردنی لەوەی كە لێكۆڵەر كەسایەتییەكی بەهێزە‌و توانای ئەشكەنجەدان‌و زەلیلكردنی هەیە‌و، زانیاری زۆری لە بارەی بەندكراو لەلایە، وە خاوەنی ئەزمون‌و شارەزاییەكی باڵایە...
لە شێوازەكانی مل پێكەچكردن و خۆسەپاندن:
- دابڕینی كەسەكە لە ڕوی كۆمەڵایەتییەوە:
ئەمەش بە دوور خستنەوەی لەسەرجەم بوارەكانی ژیانی كۆمەڵایەتی‌و ڕێگری لە هەموو جۆرە پەیوەندییەك، تەنها پەیوەندییەك نەبێت كە دوژمن لەبەرژەوەندی خۆی ڕێگەی پێبدات، وە كاریگەری خراپی لەسەر دەرونی بەندكراو دروستبكات، وە ئەنجامەكەشی سود بەلێكۆڵەر بگەیەنێت‌و، ببێتە مایەی زیاتر لاوازكردنی بەندكراو لەبەردەم لێكۆڵەردا.
- خستنەڕوی تواناو دەسكەوتەكان:
لێكۆڵەر بەردەوام باس لەتواناو هێز‌و دەستكەوتەكانی دەزگا ئەمنیەكەی دەكات‌و لەگەڵ بەراوردكردنی بەهێزو تواناكانی ئەو دووژمنەیان كە بەندكراو لایەنگیریان دەكات، ئەمەش بۆ ئەوەی بەندكراو زیاتر هەست بە بێدەسەڵاتی‌و لاوازی خۆی بكات.
- چاوشۆڕكردن‌و زەبونكردنی بەندكراو بە تفتێكردن‌و جنێو پێدانی:
ئاشكرایە كە جنێودان‌و تفتێكردن یەكێكە لە هۆكارەكانی زەلیلكردن وەدووبارە كردنەوەشی دەبێتە مایەی هەستكردنی زیاتری بەندكراو بە زەبونی‌و چاوشۆڕی، وە هەروەها بانگكردنی بەناوی ئاژەڵ‌و حەیوانات، لەگەڵ لاقرتی پێكردن‌و ناوهێنانی بە ناوی كەسانی سوك‌و ڕیسواوە بەمەبەستی زیاتر نابودكردنی‌و پەستكردنی، وەدورنییە كە پۆشاكی نەشیاو قێزەونی لەبەربكەن و ، چەند لێكۆڵەرێك بێنە تەماشای‌و كە لە نێویشیاندا ئافرەت هەبێ بەمەبەستی لاقرتی‌و گاڵتەكردن‌و كاتبەسەربردن، وە یان داوای لێدەكەن كە جنێو بەخۆی یان خزمانی یان پیرۆزیەكان‌و بیروباوەڕی خۆی بدات.
- گێڕانەوەی هەست‌و نەستی بەنكراو:
وەك داوای لێببوردن لێكردنی‌و، ڕێزلێگرتنی لەپاش سوكایەتی پێكردن، وەنەرم‌و نیانی نواندن‌و داڵدەدان پاش ئەشكەنجەدان‌و توندو تیژی، وەبەپێچەوانەوە سوكایەتی پێكردنی پاش ڕێزلێگرتن، بۆ نمونە، لێكۆڵەر لەگەڵ بەندكراو دادەنیشێت‌و وەك دۆستێك مامەڵەی لەگەڵدەكات لە پڕ تف دەكاتە ناوچاوی‌و بە لێدان دەكەوێتە وێزەیی‌و بەناشیرینترین‌و قێزەونترین ناتۆرە ناوی دەبات، ئەمەش بە ئامانجی روخاندنی دەرونی بەندكراوەكە.
- شێوازی هەژاندن‌و دەمارگرتن (الابتزاز):
وەك هەڕەشەكردن بە دەستدرێژی جنسی و ئابڕوبردنی، یان هێنانی خێزان‌و خوشكی بۆ جێگەی بەندكردنی، یان بە هەڕەشە كردنە سەر بەرژەوەندییە شەخسییەكانی وەك: سوتاندنی مەحەل‌و كارگەو دووكانی،یان ڕێگری كردنی لە خوێندن‌و سەفەركردنی،یان.. هتد.
- شێوازی ناچاركردن‌و خەجاڵەتكردن (احراج):
وەك ڕوبەڕوو كردنەوەی چەند پرسیارێكی هەستیار‌و پەیوەندیدار بە ناموسوو شەرەفی بەندكراو بە شێوەیەكی ڕاستەوخۆ وەك: خوشكەكەت جوانە؟ مۆڵەتمان پێ ئەدەیت كە...؟ یان پرسیار لێكردنی لەمەڕ كارە زۆر قێزەونەكان، وەك بڵێت: تۆ كاری وات كردووە؟ كاری وائەكەیت یان نا؟ كاری وات لەگەڵ كراوە؟.
- شێوازی خۆسەپێنی‌و كۆنترۆڵكردن:
بە جۆرێك بەبێ مۆڵەتی لێكۆڵەر ڕێ بە بەندكراو نادرێ هیچ كارێك بكات، وەهەر ئەو بۆی دیاریدەكات كە كەی بخوات، كەی بخواتەوە، كەی قسە بكات، كەی بخەوێت، كەی بچێتە سەرئاو.
- دووپاتكردنەوەی تۆمەتەكان:
لێكۆڵەر جار لەدوای جار دووپاتی دەكاتەوە بۆ بەندكراو كە تاوان بارە، وەپێشی ڕادەگەیەنێت كە ئەوكارەی پێی هەڵساوە تاوانێكە هیچ دین‌و یاساو ژیرییەكی ساغ پێی رازی نییە، وەئەو تەنها ئامانجی كوشتنی خەڵكانی بێ تاوانە، لە گەڵ دوبارەكردنەوەی بەردەوامی ئەو دروشمانەی كە پێچەوانەی بیرو باوەڕی بەندكراون.
شێوازی پێنجەم:
پەرتكردن‌و شێواندنی بیرو هۆش (تشتیت الافكار)
شێواندن‌و پەرت كردنی بیرو هۆشی بەندكراو بەیەكێك لەم شێوازانەی خوارەوە:
- قاڵكردنی بیرو هۆشی بەندكراو بە چەند بابەتێكی جیاواز لەیەك كاتدا:
ئەوەش بە ئاراستەكردنی چەند تۆمەتێك لە یەككاتدا، تا بیر لەوە بكاتەوە چۆن بەرپەچی هەموو ئەو تۆمەتانە بداتەوە یان بە هانەیان بۆ بێنێتەوە، یان چەند چارەسەرێكی دەخرێتە بەردەست تا بیریان لێبكاتەوە‌و شایستەترین‌و شیاوترینیان هەڵبژێرێ، ئەمەش بە ئامانجی نەمانی تەركیز‌و پەرتكردنی بیرو هۆشی بەنكراو، لە كاتێكدا كەبەندكراو هەر لە سەرەتاوە بەهۆی بیركردنەوەی لە خێزان‌و دایك‌و منداڵ‌و چەند چەند بابەتێكی لاوەكی ترەوە بەشێكی زۆر لە تەركیزی لەدەستدەدات.
وەدیسانەوە لێرەدا لێكۆڵەر بۆ گەیشتنە ئامانجەكەی پەنادەباتە بەر قۆستنەوەی لایەنی سۆزو عەتفی بەندكراو‌و بایەخێكی گرنگی پێدەدا.
-دوو دڵكردن‌و بێزاركردنی بەندكراو:
بەجۆرێك بۆ ماوەیەكی زۆر پشتگوێ دەخرێت‌و لە زینداندا دەهێڵرێتەوە بێ ئەوەی هیچ تۆمەتێكی ئاراستە بكرێت، ئەمەش بەمەبەستی سەرفكردنی حەوسەڵەو ووزەی لە گەڕان بە دوای هۆكاری دەسگیركردنی‌و ئەگەری ئەو تۆمەتانەی ئاڕاستەی دەكرێت.
- ئاڕاستەكردنی زیاد لەپرسیارێك لەیەك كاتدا‌و لەلایەن چەند لێكۆڵەرەوە، ئەم شێوازەش كاردەكاتە سەر ئاستی بیركردنەوەی بەندكراو‌و تەركیزی لاوازدەكات.
شێوازی شەشەم:
شێوازی پەنابردنە بەر ئامێری ئاشكراكردنی درۆ ئویش بریتییە لە بەكارهێنانی ئامێرێك بۆ پێوانی لێدانی دڵ‌و گەرمی لەش‌و فشاری خوێن، بە جۆرێك جوڵە خۆنەویستییەكانی جەستە‌و، گاریگەری و پەرچەكردارە سۆزییەكان (رد الفعل العاگفی) لە ئینساندا دەپێوێت.
ئەم كارەش بەمەبەستی فشار خستنە سەرو گەورەكردنی تۆمەتی بەندكراو‌و جەنگێكی دەرونی لە دژی ئەنجام دەدرێت، وە دەكرێت كاری ئەو ئامێرانە پوچەڵ بكرێتەوە ئەویش لەڕێگەی هەڵچونی دروستكراو لەكاتی پرسیارە ئاساییەكاندا‌و هێوری‌و لەسەخۆبوون لە كاتی پرسیارە دژوارەكاندا، ماسولەكەكانی سكت یان قاچەكانت بگوشە‌و خۆت گرژكە، بەمەبەستی زیاد بوونی نائارامی حاڵەتی دەماغ (ئەعصاب) ئەمەش لەكاتی باسكردنی بابەتە ئاساییەكاندا تا بۆ بەرامبەری بسەلمێنێت كە پێوانەی ئامێرەكە كاراو دروست نییە، بەوشێوەی ئەوان دەیانەوێ نیشانی بدەن.
شێوازی حەوتەم:
شێوازی دەمارگرتن (الاعصاب)
ئەم شێوازە پشت دەبەستێت بە ماندوكردنی دەمارەكانی مێشكی بەندكراو‌و لەدەستدانی پارسەنگی‌و نەمانی توانای زاڵبون بەسەر مێشك‌و ئەعصابی خۆیدا، ئەمەش بەگرتنەبەری هەمو ئەو ڕێیانەی كاردەكەنە سەر مێشك‌و ماندوی دەكەن، ئامانجیش لەم كارە بۆ گەیاندنی ئەو كەسە یە بە ئەو پەڕی پلەی ماندوبونی مێشك‌و داڕمانی دەرونی بە جۆرێكی وا هەر ئاڕاستەیەك لەلایەن لێكۆڵەرەوە بێت پێی قایل بێت‌و ڕەدی نەكاتەوە. لە نمونەی ئەو هۆكارانەی بەكار دەهێنرێن بۆ فشار خستنە سەر دەمارەكانی مێشك:
- قەدەغەكردنی لەخەو بۆ ماوەیەكی درێژخایەن.
- بێزاركردنی بە دەنگە بەرزەكان بەبەردەوامی تا تەركیزی نەمێنێت.
- قەدەغەكردنی لە خواردن‌و خواردنەوە.
- دانانی لەبارێكی قورس‌و سەختدا ووەك: (سەرمایەكی سەخت، گەرمایەكی زۆر).
- كۆتكردن بۆ ماوەیەكی زۆر بە شێوەیەكی سەخت‌و ناشایستە‌و نەشیاو.
- داوای ئەنجامدانی هەندێ ڕاهێنانی قورس و گران.
- وەستاندن بۆ ماوەیەكی زۆر.
- دووپاتكردنەوەی پرسیارەكان بە جۆرێكی بێزاركەر‌و دەمار هەژێن.
- ڕژاندنی ئاوی سارد بە سەریدا.
- دانانی لەشوێنێكی بۆگەن‌و قێزەون‌و نەشیاودا.
- دانانی لە شوێنێكی تەنگا.
- سەركردنی بە ئاوداو دەرهێنانەوەی‌و دووپاتكردنەوەی ئەم كارە.
- چاوبەستن‌و تورەكە لە سەركردن.
- دروستكردنی حاڵەتی لەناكاو‌و كوتوپر بۆ بەندكراو. وەك ئەوەی لە پر ببینێت یەكێك لە ئەندامانی گروپەكەی یان خێزانەكەیان هێناوەتە زیدانەكەی.
شێوازی هەشتەم:
شێوازی هۆكارە جەستەییەكان.
ئەویش بە:
- لێدانی سەرو قوڕگ‌و ناوسك.
- فشار خستنە سەر جومگەكان (ئەژنۆكان‌و مەچەكەكان‌و بڕبڕەی پشت).
- گوشینی هێلكە گونەكان.
- هەڵكەندنی موی سەرو ڕیش‌و سنگ‌و بەر.
- گوشار خستنە سەر قوڕگ‌و هەناسە لێبڕین.
- لێدانی سمت‌و پشت‌و ژێر پێكان بە كێبڵ.
- هەندێ جار بەكارهێنانی وزەی كارەبا و جگەرە.
- هەڵواسین بۆ ماوەیەكی زۆر‌و خولاندنەوەی بە پانكەوە.
- دەرهێنانی نینۆكەكانی دەست و پێ.
بەشی چوارەم:
چۆنێتی ڕوبەڕو بونەوی شێوازەكانی لێكۆڵینەوە
بەر لەهەموشت پێویستە ئامانجمان لە ڕوبەڕوبونەوەی لێكۆڵینەوە، ئیعترافنەكردن نەبێت، بەڵكو قایلكردنی لێكۆڵەر‌و دەزگا ئەمنیەكان بێت بەوەی كە سەرجەم ئەو زانیاریانەی لەبەردەستیاندایە هەڵەو نادروستن، وە كەسی بەندكراو هیچ جۆرە جموجوڵ‌و چالاكیەكی نییە كە پێی تۆمەتبار بكرێت، وەخستنە گومان‌و دوودڵكردنیان لەسەرچاوەكانی زانیاریان، بێگومان ئەمەش كارێكی گەورە‌و جێهادێكی پیرۆزە كە بەندكراو بەهاوشانی برایانی دیكەی پێی هەڵدەستێت‌و، بەم كارەشی لێكۆڵەر دەخاتە حاڵەتی بەرگریكردن لە زانیاریەكان‌و سەرچاوەی وەرگرتنیان.
لەو خاڵە گرنگانەی كە پێویستە بەندكراو لە كاتی لێكۆڵینەودا ڕەچاویان بكات:
یەكەم: هێنانەوە یادی مانا ئیمانیەكان، لەوانە:
- هێنانەوەیادی ماناكانی (الابتلا‌و والمحن) تاقیكردنەوەو ناهەمواریەكانی ڕێگای خواویستی، وەك مانای: (أن ما اصابك لم یكن لیخطئك) ئەوەی توشت دێت بێگومان بەهەڵە نەبووە بە ڵكە بەویستی خوای تەعالا بووە.
- داوای كۆمەك لە پەروەردگار‌و، پەنا بۆ بردنی بە نزاو پارانەوە بەو دووعایانەی لە قورئان‌و سوننەتدا هاتوون، وەك: (اللهم انی استودعك نفسی و المعلومات التی اعرفها) واتە: پەروەردگارم من خۆم و ئەو زانیاریانەی دەیزانم سپاردەی تۆدەكەم.
- وەبیرخۆهێنانەوەی نیازپاكی‌و مەبەستی بۆخوابون، وەبە ئامانجكردنی ڕەزامەندی خوا‌و شادبون بەبەهەشتەكەی، ئیدی لەوكاتانەدا هەموو قوربانییەك لەو پێناوەدا ئاسان دەبێت.
- هێنانەوەیادی واتاكانی (خۆنەویستی‌و قوربانیدان‌و شەهادەتخوازی‌و دوركەوتنەوە لەخۆپەسەندی...)
- هێنانەوەیادی ئامۆژگاری سەروەرمان پێغەمبەری خوا صلی الله علیە و سلم بۆ عبدالله ی كوڕی عباس كە پێی دەفەرموو: ((يا غلام إنى إعلمك كلمات احفظ الله يحفظك، إحفظ الله تجده أمامك، إذا سألت فاسال الله واذا استعنت فاستعن بالله، واعلم أن الامة لوا اجتمعت على أن ينفعوك لم ينفعوك إلا بشيء قد كتبه الله لك، ولو اجتمعوا على أن يضروك لم يضروك إلا بشيء قد كتبه الله عليك رفعت الأقلام و جفت الصحف).
واتە: ئەی لاوەكە چەند ووتەیەكت فێركەم: (سنوری خوا بپارێزە دەتپارێزێت، فەرمانەكانی بپارێزە دەبینیت لەپێش چاوتە، گەر داواتكرد تەنها لەو داوا بكە، وە ئەگەر داوای پەنا‌و كۆمەكت كرد ئەوە پەناب بەو بگرە، وە بزانە گەر سەرجەمی گەلان كۆببنەوە بۆ ئەوەی سودێكت پێبگەیەنن ناتوانن گەر خوا بۆی نەنوسیبیت، وەگەر هەموان كۆببنەوە بۆئەوەی زیانێكت پێبگەیەنن ناتوانن گەر خوا لەسەری نەنوسیبیت، پێنوسەكان هەڵگیراون‌و مەرەكەبەكەش وشك بۆتەوە).
دووەم: وەبیرخۆهێنانەوەی ماناكانی خۆڕاگری‌و نەبەردی.
- سود وەرگرتن لەكاتەكە‌و قۆستنەوەی بۆ وەبیرخۆهێنانەوەی نەفەسدرێژی‌و گرنگی خۆڕاگرتن، هەرگیز بیر لەشتانێك مەكەوە كەكاری گەری خراپ لەسەر ورەو باری دەرونیت بكات.
- بیر لەو متمانەیە بكەرەوە كە هاوەڵان‌و ڕێكخراوەكەت پێیان كردوویت.
- دڵنیابە كە خۆڕاگری لەئادەمیزاددا ویست‌و ئیرادەیە، وە ئادەمیزاد توانایەكی گەورەی هەیە لە خۆڕاگرتن‌و ڕوبەڕوبونەوەی ئازارەكان‌و جۆشبون‌و ڕاهاتن لەگەڵیاندا، ئەگەر نیەت‌و ئیرادەی هەبێت.
- هێنانەوەیادی نمونەی ئەستێرە بەرزەكانی ئاسمانی خۆراگری‌و نەبەردی لە پێغەمبەران‌و هاوەڵان‌و پێشەوایانی بانگەواز وجیهاد لەمێژوی دوورونزیكی ئیسلامیدا وەك: (بیلال و عەممار و احمدی كوڕی حنبل و ئیبن تەیمیە‌و سەید قوتب‌و.....)
- وە بیرخۆهێنانەوەی دوژمنایەتی شەخسی لەنێوان تۆ‌و لێكۆڵەردا كە بەهەموو چەشن‌و شێوازێك ئەشكەنجەو ئازارت دەدات‌و هەوڵی زەلیلكردن‌و سوكایەتی پێكردنت دەدات، ئیدی لە بەرامبەردا تۆ چۆن ئیعترافی بۆ دەكەیت.
سێیەم: بیركردنەوە لەئاكام‌و دەرەنجامەكان:
- لە یادت نەچێت كە لێكۆڵینەوە جەنگێكە ئاكامەكەی یان سەر بڵندی‌و سەركەوتنە یان شكست‌و دۆڕان‌و سەر شۆڕییە لە بەرامبەر دووژمنەكەت.
- بیر لەهەڵوێستی خۆتبكەرەوە كە لەپاش ئیعترافكردن كاتێك كەداوای شایەتیت لێدەكەن لەسەر هاوڕێو براكانت، وە بیر لەو هەڵوێستەت بكەرەوە كە بەهۆی تۆوە توشی چ ئەشكەنجەو ئازارێك دەبن لە (گرتن‌و ڕاوەدونان‌و شەهیدی....)، وە بیر لەهەڵویستت بكەرەوە لەبەردەم خێزان‌و بەنەماڵەكانیاندا، وە لەبەردەم بنەماڵەكەی خۆتا.
چوارەم: فریونەخواردن بە شێوازەكانی لێكۆڵینەوە‌و لێكۆڵەران:
- پێویستە ئەو ڕاستیە بزانیت كە مەرج نییە لێكۆڵینەوە بە هۆی تۆمەتێكی چەسپاو یان بەهۆی بونی زانیاری ڕاست‌و دروستەوە بێت لای دوژمن.
- پێویستە باری ئاسایی دەرون‌و پارسەنگی خۆت ڕاگریت‌و، نەخشە‌و پلانی شیاو بۆ گەمەكردن بە مێشكی لێكۆڵەر دارێژیت، بۆ ئەوەی بتوانی هەستی لێكۆڵەر‌و حاڵی دەرونی بۆ بەرژەوەندی خۆت بقۆسیتەوە.
- مامەڵەی خراپی دوژمن‌و نواندنی دڵڕەقی وەك نمایش‌و كاردانەوەیەكی ئاسایی تەماشا بكە كەئەویش تەنها لە پێناوی دەستخستنی زانیاری‌و ئیعتیرافكردنە.
- بیرنەكردنەوە لەو بیردۆزەی كە دەڵێت: (دانپیانان = ڕزگاربون لە ئەشكەنجە).
- بیر لەوە مەكەرەوە كە دوژمنان لەپێناوی زانیاریدا ئەشكەنجەت دەدەن بەڵكە ئەوە بەبیری خۆت بێنەرەوە كە ئەمە تاقیكردنەوەیەكی خواییە، وەئازاری بێ باوەڕان بۆ ئیمان داران بەهۆی ڕق‌و كینەیانە‌و، لە پێناوی سازشكردنیانە لە بیروباوەڕەكەیان یان پیرۆزیەكان یان شەرەف‌وناموسیان.
- لەبیرتبێ كە لێكۆڵەر كەسێكی ئاساییە و سنوری توانای دیار كراوەو، ئەهلی كەرامەت نییە‌وغەیب‌و پەنهان نازانێت، وەدڵنیابە كە، سەركەوتن ئارامگری ساتێكە (النصر صبر الساعە).
- بیرنەكردنەوە لە خێزان‌و منداڵ‌و كەس‌و هاوڕییانت، وەهەروەها‌و كارو گرفتەكانی ڕێكخراوەكەت.
- كەلێكۆڵەر بە كەسێكی درۆزن بزانە، درۆزنە لەهەموو ئەو بەڵێنانەی دەیدات، لە هەموو ئەو هەڕەشانەی دەیكات، جا ئیتر بە شێوازی دۆستانەبێت یان دوژمنانە.
- بەئاگابوون لە شێوازی ڕاكێشان‌و هەژاندنی لێكۆڵەر‌و، لاوازی نەنواندن لەبەرامبەر هەڵویستی، ئارەزوو خستنەبەرو كارئاسانیەكانی.
- واگومان مەبە كەتۆ لەژێر دەستەڵاتی ئەواندا.
- لاوازی مەنوێنە لەبەرامبەر هەڕەشكردن بە ناوزڕاندن یان بە ئاگاداربون لەهەندێ كەلێن‌و كەموكورتی لەتۆدا.
- لە كاتی هێنانی خوشكت یان خێزانت بزانە گەر بیانەوێت كارێك بكەن كە تۆ پێت ناخۆشە‌و ئەزیەتی دەرونت دەدا، ئەوە دڵنیابە كەس ناتوانێت ڕێگرییان بكات لەو كارە تەنها خوا نەبێت، وەبزانە جێبەجێكردنی داواكانیان یان ئیعتراف كردنت نەدەبێتە هۆی ئەنجامدانی نەدەبێتە هۆی ڕێگری لەو ویستەیان، لێرەدا ئێمە ناڵێین ئەو كاتە چی دەكەی، بەڵام چەند پرسیارێكت لێدەكەین تۆ خۆت وەڵامبدەرەوە ئەو كات بەویستی پەروەردگار خۆت دەگەیتە ڕێگە چارە.
پرسیاری یەكەم: لە كاتێكدا ئەگەر نیازی دەستدرێژی یان هەبێت بۆ سەر شەرەف و ناموست، وە یاساكانیان ڕێگەی ئەوەیان پێبدات، چ زەمانێك هەیە لەپاش ئەوەی ئیعترافتكرد ئەو كارە ئەنجامنەدەن ؟!.
ئەمە لەكاتێكدا كە تۆ متمانەت بە بەڵێنەكانیان نیە، وەلەوە دڵنیانیت كەبە داواكردنی زانیاریەكان وازت ڵێبێنن‌و داوای شتانی تر یان كاری ترت لێنەكەن، ئیدی چۆن‌و لەسەر چ بنەمایەك زانیاریان دەدەێتێ‌و مل بۆ داواكانیان كەچ دەكەیت.
پرسیاری دووەم: ئایا دڵنیایت لەپاش ئیعترافكردنت داوای ئەوەت لێناكەن وەك هەواڵگرێ كاریان لەگەڵ بكەیت؟ هەڵبەتە كاتێك رەدیدەكەیتەوە دەگەڕێنەوە بۆ هەمان شێوازی هەڕەشەكردن بەو خاڵە لاوازە كە شەرەف و ناموسە ئەوكات دەبێ چی بكەیت؟!! وەخۆت دەزانیت ئاكامی ئەوكەسە چۆنەو چییە كە قایل دەبێ بە هاوكاریكردن لەگەڵ دەزگاكانی هەواڵگری (المخابرات) كەچیتر هیچ ئەرزشێك بۆ دین‌و ناموس‌وشەرەف‌و خاك دانانێت.
ئەگەر داخوازیەكەیان بۆ كاركردن لەگەڵیان رەددەكەیتەوە، وەڕازی نابیت ببیتە بەكرێگیراویان، هەرچەندە بەو هۆیەوە روبوڕوی هەموو نارەحەتیەكیش ببمەوە. ئەی بۆچی هەر لەسەرەتاوە ئەمە هەڵوێستت نەنواند !!؟.
پرسیاری سێیەم: ئەی هەڵوێستت چۆن‌و چی دەبێت لەكاتێكدا هەڕەشیان لێكردیت بەدەستدرێژكردنە سەر ناموست بۆ ئەوەی هەندێ زانیاریان پێبڵیت كەلەبنچینەدا تۆ هەر ناشیانزانیت؟!!.
گەر دەڵێت: دڕۆیان لەگەڵ دەكەم‌و، زانیاری هەڵەو نا دروستیان پێدەدەم، كەوابوو بۆچی هەر لەسەرەتادا هەمان ڕێگا بەكارناهێنیت لەمەڕ ئەو زانیاریانەی دەیانزانیت‌و ئەوان دەیانەوێ؟!!
بۆ زانیاریت:
هەندێ جار كاری سیناریۆ ڕێك دەخرێت بە مەبەستی فریودانی بەندكراو، بۆ نمونە: خێزان یان خوشكی بەندكراو لەپاش ئامادەكردنیان دەخرێنە ژورێك‌و لەلایەن هەندێ ئافرەتەوە دەسدەكرێت بە ئشكەنجەدانیان لەكاتێدا كە هاوار‌و قیژەیان بەرز دە بێتە ئیدی بەنكراو
وادەزانێت دەسدرێژییان كراوەتەسەر.
پێنجەم: خۆپارێزی‌و وریایی بەردەوام:
- متمانەت بە هیچ یەكێك لەوانە نەبێت كە لەنێو زیندا دەیانبینیت، چونكە دڵنیابە بەكرێگرتەو سیخوڕیان لەنێودایە ئەگەر لەڕواڵەتیشدا خۆیان بە موجاهید نیشانبدەن.
- لە نێو زینداندا هیچ جۆرە چالاكیەك ئەنجام مەدە كە ببێتەمایەی سەلماندنی تۆمەت لەسەرت.
- بیرنەكردنەوە لەئیعترافكردن، ئەگەر لەسەر بەشێكی بچوكیش بێت لەكاتێكدا تۆ لەدۆخێكی دەرونی داڕوخاودایت.
- ئەگەر بەنیازبویت بەپێی پلانێكی تۆكمە‌و بەرنامە بۆ دارێژراوی پێشوەخت ئیعترافبكەیت، با لەكاتێكدا بێت كە تۆ لەئەوپەڕی هێزی جەستەی‌و دەرونی‌و بیرسافیدا بیت، مەبەستیشمان لەپلانی ئیعترافكردن ئەوەیە كە هەستیت بەروپۆشكردنی كارەكانت لەڕێگەی ئەو چیرۆكە دروستكراوە (وەهمی)یەیی كە دەیگێڕیتەوە،ئەویش لەكاتی دەستگیركردنت بە شتانێكی گوماناوییەوە، وە بە مەبەستی شاردنەوەی كەسانی هاوكار‌و ئەو زانیاریە گرنگانەی لەلایەتە.
تێبینی: پێویستە بەئەوپەڕی ڕێكوپێكی ئەو دەورەی پێی هەڵدەستیت ئەنجامی بدەیت، بۆیە ئەگەر لەبەردەم لێكۆڵەردا خۆت بەكەسێكی متمانەبەخۆ‌و ئەستۆپاك نیشان دەدەی پێویستە بەهیچ شێوەیەك دڵەراوكێی‌و نیشانەكانی لەرزۆكیت پێوە بەدی نەكرێت، لەوانە:-
- ئارەقكردن.
- لەرزۆكی‌و تەتەڵەكردنی زمان.
- چاوگێڕان‌و هەوڵدان بۆ خۆدزینەوە لەنیگای لێكۆڵەر.
- دووبارەكردنەوەی وەڵامەكان بە: لەوانەیە، بیرم نی یە.. وەهەروەها.
اللهم لولا أنت ما اهتدینا و لاتصدقنا و لاصلیــنا
فأنزلن سکینة علـــــــــینا و ثبت الأقدام إن لاقینا
إن الأولی قد بغوا علــینا إذا أرادو فتنة أبیـــــــــــنا
وصلى الله وسلم على نبينا محمد وعلى الة وصحبة وسلم
والحمدلله رب العالمين
پێڕست
پێشدەست.........
لێكۆڵینەوە..........................
پێناسەی لێكۆڵینەوە.......................
بەشی یەكەم : هۆكانی لێكۆڵینەوە (أسباب التحقیق).......
بەشی دووەم: قۆناغەكانی لێكۆڵینەوە.....
بەشی سێیەم: شێوازەكانی لێكۆڵینەوە......
شێوازی یەكەم: شێوازە دەرونیەكان.....
شێوازی دووەم: شێوازی فریودان‌و خەڵەتاند.........
شێوازی سێیەم:دروستكردنی گومان (التشكیك) ..
شێوازی چوارەم: ملـپێكەچكردن‌و خۆ سەپیاندن ...
شێوازی پێنجەم: پەرتكردن‌و شێواندنی بیرو هۆش (تشتیت الافكار) .
شێوازی شەشەم: شێوازی پەنابردنە بەر ئامێری ئاشكراكردنی درۆ.
شێوازی حەوتەم:شێوازی دەمارگرتن (الاعصاب) ..
شێوازی هەشتەم: شێوازی هۆكارە جەستەییەكان. ..
بەشی چوارەم:چۆنێتی ڕوبەڕو بونەوی شێوازەكانی لێكۆڵینەوە...
پێڕست .....
افراد عادی و جماعتها پاسخ دهند:به خطر انداختن آبرو، ناموس ، خون ومال مسلمانان براي چیه؟